به آخر ایران خوش آمدید/ سفر به جنگل حرا با طعم ماهی شوریده و حلوا

 بندر گواتر
در منتهی الیه جنوب شرقی ایران، درآخرین نقطه مرزی آنجا که شهرستان چابهار به خط تماس با مرز پاکستان می رسد، بندری کوچک و قدیمی قرار گرفته که چند صباحی است برای سرمایه گذاران کشورمان نامی آشنا شده است.
آنجا گواتر است؛ بندری آن سوی ناکجای جغرافیای تاریخ
گواتر تکه کوچکی از سرزمین بلوچستان است. 
بلوچستان زادگاه تنها دونلی نواز جهان، بلوچستان زادگاه دادشاه و گواتر برگوشه ای از گستره این خاک همچنان ایستاده است و خوابش نمی برد.
قدیمی‌ترین سند ایرانی، کتیبه های میخی داریوش، نام این سرزمین را «ماکا» ضبط کرده است. 
بعد از اسلام این سرزمین «مکران» نام گرفت که درحال حاضر منطقه جنوبی بلوچستان نیز به نام «مکران» معروف است.   

 

مردان و زنان گواتر، بلوچ بوده و ارتباط خویشی با همنوعان خود در گوادر پاکستان دارند. 

کدخدای گواتر سندی دست نویس، به سال ۱۳۰۹ هـ . ق در دست دارد که «لشگرخان سردار زهی» حاکم گواتر در زمان ناصرالدین شاه، ۲۵ هزار هکتار از زمین های گواتر تا دشت بریس را به اجدادش فروخته است.   

 

«کچو»، «بریس»، «کوشات» و «پسابندر» را هم باید پشت سر بگذاری تا به گواتر و خلیج آن برسی. گواتر روستایی است که فقط خیابان‌هایش جدول‌بندی شده‌اند اما آسفالت ندارد. 

همه با هم قوم و خویشند و بلوچ. همه صیادند. 

آنها ماهی «حلوا» و «شوریده» صید می‌کنند. 

برای ماهی حلوا ظهر می‌روند به دریا و تور می‌اندازند و بامداد تور را جمع می‌کنند. 

برای صید شوریده نیز عصر راهی دریا می‌شوند و بامداد تور را جمع می‌کنند. 

گواتر و جنگل‌های «حرا»یش آخر ایرانند! 

 

لذیذترین ماهی‌های جنوب؛کشورمان را اینجا، صیادان «گواتر»، آخرین نقطه ایران در جنوب شرقی کشور صید می‌کنند. 

برای رسیدن به گواتر باید کوه‌های مینیاتوری را پشت سر بگذاری و بعد به ناگاه دریای آبی به استقبالت می‌آید. 

جاده‌ای که از چابهار به گواتر ختم می‌شود جاده‌ای باریک است.  

 

گواتر که در جنوب شرقی ایران، آخرین آبادی است، هم اکنون به یکی از قطب های امیدبخش در افزایش صادرات غیرنفتی تبدیل شده است.

منبع : :پهره

 **************************************************************************************

سفر روي خط ساحلي عمان تا خليج گواتر/ماكا، فانوس دريايي هزاره ها

    «گواتر»، تكه كوچكي از سرزمين بلوچستان است كه در منتهي اليه جنوب شرقي ايران واقع شده است. در كتيبه هاي تاريخي داريوش به خط ميخي از اين سرزمين به نام «ماكا» نام برده شده است.
    در منتهي اليه جنوب شرقي ايران، درآخرين نقطه مرزي آنجا كه شهرستان چابهار به خط تماس با مرز پاكستان مي رسد، بندري كوچك و قديمي قرار گرفته كه چند صباحي است براي سرمايه گذاران كشورمان نامي آشنا شده است. آنجا گواتر است؛ بندري آن سوي ناكجاي جغرافياي تاريخ.
    گواتر تكه كوچكي از سرزمين بلوچستان است. بلوچستان زادگاه تنها دونلي نواز جهان، بلوچستان زادگاه دادشاه و گواتر برگوشه اي از گستره اين خاك همچنان ايستاده است و خوابش نمي برد.
    پيرمردي از اهالي منطقه رونق گذشته را اين چنين تصوير مي كند: «آفريقا تجارت اش دست ما بود. از بندر گواتر ماهي و حصير مي برديم به آفريقا با جهازهاي بادي كه ۲ هزارتن هندي گنجايش داشت. ۲۵ روز تا دارالسلام مي رفتيم. وقتي هوا خوب بود ۱۴ روزه مي رفتيم. موقع برگشت چوب كندل مي آورديم به گواتر، خالي مي رفتيم خرمشهر، پسته و بادام مي برديم به بمبئي يا از بصره خرما مي برديم آفريقا چوب بار مي كرديم به گواتر ...»
    قديمي ترين سند ايراني، كتيبه هاي ميخي داريوش، نام اين سرزمين را «ماكا» ضبط كرده است. بعد از اسلام اين سرزمين «مكران» نام گرفت كه درحال حاضر منطقه جنوبي بلوچستان نيز به نام «مكران» معروف است.
    شهرستان چابهار هم اكنون به عنوان يكي از قطب هاي تجاري و از نواحي مستعد پرورش ميگو مطرح است. هواي چابهار دراوج گرماي تابستان به علت وزش بادهاي موسمي معتدل است.
    * در راه گواتر
    از چابهار به طرف شرق يعني مرز پاكستان حركت مي كنيم. از بندر صيادي «رمين» مي گذريم و آنگاه به تراس هاي مرتفع كوهستاني برخورد مي كنيم كه هيبت خود را به رخ آبي بيكران درياي عمان كشيده است، اكنون دريا زير پاي ماست و ناوك نگاه مان افق دريا را نشانه رفته است.
    مقصد بعدي ديگر بندر صيادي يعني «بريس» است كه در پاي يك صخره عظيم كوهستاني ايجاد شده است و قايق ها به طرز زيبايي در كنار اسكله پهلو گرفته اند.
    بي ترديد بريس از زيباترين اسكله هاي صيادي ايران است بويژه آن كه درصورت مساعد بودن شرايط بارندگي، در فواصل جاده بريس وكوه ها و تپه هاي مخروطي آن، تالاب ليپار يكي از مناظر بديع طبيعت را شكل مي دهد، در حاشيه تالاب، شتران تشنه از آب گواراي آن سيراب مي شوند و در قسمت هاي مياني اش فلامينگوها و ديگر پرندگان مهاجر، مامن مناسبي براي خود خواهند يافت.
    از بريس گذشته و پيش روي ما پسابندر خودنمايي مي كند كه نماي موج شكن آن از بالاي تراس كوهستاني بسيار زيباست. جزيره معروف به شيطان از دور پيداست. آيا به راستي آنجا خانه شيطان است از فراز كوه سرازير مي شويم اكنون قريب به يكصد كيلومتر از چابهار دور شده ايم، ديگر بار وسيله نقليه مان ما را به كوه ها و صخره هاي مرتفع رهنمون مي سازد، ديگر به گواتر اين سرزمين اعجاب انگيز نزديك شده ايم سرزميني كه روزگاري نه چندان دور جلوه پررونقي داشت كه قبرستان متروكه گواتر و شبكه فرودگاه قديمي انگليسي ها يادآور آن روزگاران است. بندر گواتر در همين مكان و در انتهاي جاده فرعي مشرف به خليج گواتر قرار گرفته است و صيادان در فصل صيد در داخل كپرها به استراحت پرداخته و درزمان مناسب از شبانه روز به دل دريا مي زنند تا تور خود را از ماهي هاي با ارزشي چون شير و شوريده پركنند.
    مردان و زنان گواتر، بلوچ بوده و ارتباط خويشي با همنوعان خود در گوادر پاكستان دارند. كدخداي گواتر سندي دست نويس، به سال ۱۳۰۹ هـ . ق در دست دارد كه «لشگرخان سردار زهي» حاكم گواتر در زمان ناصرالدين شاه، ۲۵ هزار هكتار از زمين هاي گواتر تا دشت بريس را به اجدادش فروخته است.
    گواتر كه در جنوب شرقي ايران، آخرين آبادي است، هم اكنون به يكي از قطب هاي اميدبخش در افزايش صادرات غيرنفتي تبديل شده است. كلنگ طرح ۴ هزار هكتاري پرورش ميگو چندي پيش با حضور مسئولان زمين زده شد. اين طرح ملي داراي ۲ بخش شمالي و جنوبي بوده و در مجموع ۱۵۵ مزرعه ۲۰ هكتاري است. در سال ۷۹ ، ۱۹۰ هكتار از اراضي سايت مورد بهره برداري قرار گرفت و درپايان دوره پرورش از كل سطح زيركشت ۳۵۰ تن ميگوي سفيد توليد شد كه رقمي چشمگير است. در افق نهايي اين طرح ايجاد ۲ هزار فرصت شغلي مستقيم و به همين تعداد فرصت شغلي غيرمستقيم و ۷ هزارتن توليد ميگو به ارزش ۵۰ ميليون دلار پيش بيني مي شود.
    * بريس؛ دروازه اي رو به اقيانوس
    در ۶۰ كيلومتري شرق چابهار، در پس كوه هاي مخروطي كه گويي تكه اي از زمين شهاب خورده كره ماه را بر آن نهاده اند، بندري زيبا در امتداد درياي عمان رو به اقيانوس هند واقع شده است.
    آبادي بريس كه اخيراً به بندر صيادي تبديل شده در حاشيه ساحلي شمالي درياي عمان در دهانه خليج كوچكي واقع است. ارتفاع بريس از سطح دريا ۱۰ متر و حداقل عمق آب در خور۴ متر است.
    به لحاظ آخرين تقسيمات كشوري، بريس در دهستان نگور از بخش دشتياري شهرستان چابهار واقع و فاصله آن ازمركز بخش نگور ۴۴ كيلومتر است. بندر بريس عمدتاً روي تشكيلات لايه هاي ماسه سنگي متراكم تا نيمه متراكم صدف دار دوران سوم زمين شناسي قرار گرفته كه بيرون زدگي هاي آن در محدوده سطوح صخره اي مشرف به ساحل جنوبي قابل رؤيت است.
    حداكثر دما در تيرماه ۲‎/۳۶ و حداقل آن ۱۶ درجه سانتيگراد در بهمن ماه است. ميزان بارندگي در بريس بسيار كم است و در صورت بارندگي تالاب عظيمي درحد فاصل كوه هاي مشرف به بريس و نوار ساحلي شكل مي گيرد كه يكي از زيباترين جلوه هاي طبيعي را به وجود مي آورد.
    در امتداد ساحل درياي عمان، قبل از رسيدن به بندر بريس فعلي به چند خانه متروكه برخورد مي كنيم. آنجا نيز روزگاري مامن صيادان و بوميان بريس بوده است. حدود ۱۰۰ سال پيش بريس داراي ۳۵ باب خانه و قريب به ۳۰ شناور بوده است. در اينجا نيز مسجد مانند هر روستاي ديگري جزو نخستين بناهاي قوم بلوچ است. قسمت عمده بلوچ هاي بريس را «ميدها» تشكيل مي دهند. ميدها ماهيگيران، لنج داران و ملواناني هستند كه از وضع مالي نسبتاً خوبي برخوردارند. خانواده گسترده يكي از اشكال مهم استحكام بخشي به نظام اجتماعي بلوچ است.
    جمعيت بومي و ساكن بريس، حدود ۲ هزار و ۷۵۰ نفر است كه اين رقم باتوجه به مهاجرت نيروي كار از اطراف بريس درنوسان است.
    * صيد و صيادي در بريس
    با شروع توفان هاي استوايي كه از حدود ۱۵ خرداد آغاز و تا آخر مرداد ادامه مي يابد، شناورهاي كوچك از رفتن به دريا پرهيز مي كنند يا خط سير خود را به سمت جاسك و تنگه هرمز تغيير مي دهند . سرعت اين توفان ها گاه تا ۵۵ نات نيز گزارش شده است. تعداد صيادان منطقه يكهزار و ۵۶۰ نفر است.
    مقدار استحصال آبزيان در بندر بريس براساس آمار سال ۱۳۷۹ ، ۲ هزار و ۸۷۱ تن برآورد شده است. عمده ماهيان درياي عمان را ماهي حلواي سفيد و سياه، سنگسر، قباد، هوور، شير، شوريده و سرخو تشكيل مي دهند. همچنين در سال، ۱۳۷۹ در منطقه بريس، يك ميليون و ۱۱۲ هزار و ۴۶ كيلوگرم كوسه ماهي صيد شد. انتهاي باله دمي كوسه ماهي بعد از صيد قطع شده و به وسيله پمپاژ، خون كوسه خارج شده و آنگاه آن را نمك سود كرده به بازارهاي پاكستان ارسال مي كنند. قيمت هر كيلوگرم گوشت كوسه در بازارهاي پاكستان ۶۰ روپيه است كه با برنامه ريزي صحيح در بهره برداري مناسب در صيد اين گروه از ماهيان و صدور آن به كشورهاي همسايه و آسياي دور سهم بسزايي در درآمد ارزي خواهد داشت. از ديگر آبزيان با ارزش كه در آب هاي شور در سواحل صخره اي درياي عمان و منطقه بريس وجود دارد، سخت پوست زيبايي به نام شاه ميگو يا «لابستر» است كه ارزش غذايي بالايي داشته و عمدتاً صادر مي شود.
    بريس با وجود ۱۳ هزار هكتار زمين هاي مستعد پرورش ميگو، بزودي شاهد واگذاري و شروع عمليات اجرايي ساخت و ساز استخرهاي پرورش ميگو خواهد بود. استقبال از مرحله اول واگذاري زمين هاي مستعد بريس فراتر از حد انتظار بوده است.
    توليد ميانگين ۱۲ هزار تن ميگو در هر دوره پرورشي مجتمع هاي پرورشي زمينه بسيار مساعدي را براي صدور كالاهاي غيرنفتي و تحصيل ارز فراهم مي كند.
    از مهم ترين قابليت هاي خدادادي بريس، مناظر بديع و اسكله منحصر به فرد آن است كه مي تواند نقش بسزايي در جذب گردشگران فرهنگ و طبيعت و گسترش اكوتوريسم و اگروتوريسم (گردشگري روستاهاي شگفت) داشته باشد. اين مهم منوط به تامين امنيت، تزريق امكانات و بهادادن به تحقيقات و استفاده از كارشناسان خبره اين كار است.
   روزنامه ايران،