تجلیل از نوروز در آسیای میانه هفته ها ادامه می یابد و این جشن را در بسیاری از کشورها برگزار می کنند.سن تجلیل از نوروز تاریخی چندهزار ساله دارد. این جشن را، که میراث برزگران عهد قدیم محسوب می شود، حتی عرب ها در قرن های میانه نتوانستند با زور شمشیر از میان ببرند.
در تاجیکستان امروزها مردم معمولا لباس های نو به تن می کنند، خانه ها را پاک می سازند، آنهایی، که در دل کینه دارند، با هم آشت می کنند، همدیگر را می بخشند و سفره نوروزی می گسترند.
اما سنت دیگری هم در آسیای مرکزی رایج است: بزکشی، که به معنی رقابت برای رساندن جسد بز به مره است.
محل بزکشی همیشه شلوغ است و فضا را غوغای مردم و شیهه اسبان پر می کند.
امکان ورود به میدان بزکشی وجود ندارد. ده ها ماشین و صدها تماشاچی برای تماشا به تدریج به بالای تپه های اطراف میدان بزکشی حرکت می کنند.
بزکشی از بازی های بسیار پرطرفدار در آسیای میانه محسوب می شود.
تا زمان آغاز بازی بهتر است مکان امنی را برای خود انتخاب کنید. مکانی که از آن جا میدان بزکشی به خوبی نمودار باشد و هیچ خطری هم جان و سلامت شما را تهدید نکند.
بزکشی بازی سنتی مردمان کوچی آسیای میانه است، که حتی در زمان چنگیزخان هم رایج بوده است.
امروز این بازی به نوعی ورزش تبدیل شده است، که از مردان، مهارت، جسارت و نیرو می خواهد.
هر قومی ادعا می کند، که بزکشی مال اوست، ولی برای دوستداران این بازی، لذت تماشای آن بیشتر مهم است.
یک هوادار این بازی علاقه مندی اش به بزکشی را چنین ابراز می کند: "هر جایی که بزکشی برپا شود، من به هر قیمتی خود را به آن جا می رسانم. در این روز من از رفتن به جای کار خودداری می کنم. هر مردی باید به نوعی از ورزش اعتیاد داشته باشد: یکی فوتبال را دوست می دارد، دیگری بسکتبال را و سومی نوع دیگری از ورزش را. این نوعی بیماریست و مردان به آن باید تن دهند."
قاعده بزکشی ساده است. سواران بی آن که از اسپ پیاده شوند، باید با مهارت خاصی بز کشته شده را از مرکز میدان بردارند و آن را به مره برسانند. طبیعتا، در این هنگام بازیگران یا به اصطلاح "چاو اندازهای" دیگر با تمام نیرو تلاش می کنند از رسیدن فردی، که بز را گرفته است، به مره مانع شوند و غنیمت را از دست او بگیرند.
به این دلیل، آن گونه که جنید الله فیض الله یف می گوید، چاوانداز بودن آسان نیست.
وی می فزاید: "چاو انداز باید ورزش کرده، نیرومند و همیشه آماده باشد. وی همچنین باید چست و چالاک باشد و قاعده بازی را خوب بداند. باید اسب را خردمندانه اداره کند. زیرا اگر بسیار قوی باشد، ولی خرد نداشته باشد، شاید سه ساعت طاقت کند، ولی بعدا ضعیف می شود. اما اگر خردمندانه بازی کند، در بازی پیروز خواهد شد."
دولت الله عوضف، چاوانداز دیگر، می گوید، که جسد بز تقریبا ۷۰ کیلوگرم و شاید بیشتر از آن وزن دارد.
وی افزود: "برای این بازی بز پنج-شش ساله ای لازم است. یک یا دو روز پیش از بزکشی جانوران را سر می برند و به آب می اندازند. گاها به آن نمک می پاشند. جسد سنگین و محکم می شود. برداشتن چنین باری آسان نیست."
هرچند بزکشی بسیار ساده به نظر می رسد، ولی روش های آن دشوار است. برای آموختن این بازی و شرکت در آن سال های طولانی تمرین و ورزش لازم است. تصادف نیست، که بهترین چاواندازها از چهل ساله بالا هستند. باید اسب ها را نیز به خوبی تمرین داد. قبل از آن که اسبی را به میدان بزکشی سر دهند، آن را دست کم پنج سال آماده می کنند.
دولت الله می گوید: "اسب ها را باید دو-سه ساعتی گردش داد. برای بزکشی اسب خاصی لازم است. اسب های تازی به درد بزکشی نمی خورند."
چاواندازهای ورزیده افراد معتبر و ثروتمند هستند. بزکشی خطراتی برای سلامتی را نیز به همراه دارد. با این وجود، چاوانداز جمال الدین داستی یف آماده است توکل کند.
وی می گوید، که جایزه ها برای بزکشی ارزنده شرکت است: "جایزه بهترین ماشین است. پول هم البته هست. مثلا ۱۰۰۰ دلار از جایزه های کلان پولی محسوب می شود."
بازی بزکشی از چند مرحله عبارت است. هنگامی که نزدیک ۲۰۰ نفر از سواران در میدان هستند، همین تعداد دیگر در بیرون آمادگی می بینند. جایزه ها زیاد است-از قالی و تلویزیونهای رنگی گرفته تا ماشین و سرمایه.
چاوانداز جمال الدین به بازی آمادگی می بیند: "اینها لباس ورزشی و موزه های (چکمه های) منند. برای نیفتادن از اسب، موزه ها باید بلند و پاشنه دار باشند. هر گاه که جایزه ارزشمندی گذاشته شود، برای آن بهترین سواران و چاواندازها رقابت می کنند. سر و صورت آدم کبود و خونشار می شود، بی این اصلا امکان ندارد."
موارد جراحات سنگین برداشتن سواران و چاواندازها کم نیست. اما مقامات این بازی را ممنوع نکرده اند و کسانی که در آن شرکت می کنند، آن را چندان بی رحمانه نمی شمارند.
جمال الدین می گوید: "جراحات مختلفی برداشتن ممکن است. دست می شکند، پا از جایش بیجا می شود. بی این نمی شود. در همه انواع ورزش این گونه موارد هست."
هر بازی سرمایه گذار خود را دارد. سرمایه گذاران بزکشی معمولا خانواده هایی هستند، که جشن عروسی دارند و یا کودکان را برای ختنه سور آماده می کنند. آنها پول خود را برای بزکشی دریغ نمی دارند.
در میان هواداران این بازی زنان و کودکان هم کم نیستند. در مناطق روستایی بزکشی گاهی تنها نوع تفریح محسوب می شود. ولی برای چاواندازان هر بازی یک رویداد مهم است.
جمال الدین داستی یف در این باره می گوید: "یک اسب خوب ۵۰۰۰ دلار و یا گرانتر از این است. برای انجام کارهای خانوادگی به اسب نیاز نیست. این یک نوع سرگرمی ماست."
وی افزود: "برای بزکشی ما مخصوصا اسب های خوبی را خریداری می کنیم. این گونه اسب ها در بازار فروخته نمی شوند. آنها را از خردسالی تربیت می کنند. برای پرورش یک اسب سالیانه ۱۵۰۰ دلار صرف می شود. این هم تنها برای خوراندنش. پرورشگاه اسب های من بیرون از شهر واقع است."
در این میان، مخالفان بزکشی هم کم نیستند. بسیاری این بازی را وحشیانه و بی رحمانه توصیف می کنند، هرچند خود سازمان دهندگان، تماشاگران و سواران با این نظر موافق نیستند.
http://www.bbc.co.uk/go/wsy/pub/email/ft/-/persian/world/2010/03/100326_l10_as_buzkashi.shtml
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر